دستکش ‌های عایق برق به عنوان یکی از تجهیزات حفاظت فردی حیاتی در صنایع و فعالیت ‌های مرتبط با برق، نقش مهمی در محافظت از کاربران در برابر خطرات الکتریکی ایفا می‌کنند. این دستکش ‌ها بر اساس میزان محافظتشان در برابر ولتاژهای مختلف، به کلاس ‌های مختلفی تقسیم‌ می‌شوند. این کلاس ‌بندی به کاربران کمک می‌کند تا دستکش کار متناسب با شرایط کاری خاص خود را انتخاب کنند.
در این مقاله، به بررسی انواع دستکش‌ های عایق برق بر اساس مواد تشکیل ‌دهنده آن‌ ها، روش‌ های صحیح نگهداری برای افزایش طول عمر و حفظ کارایی آن ‌ها می‌پردازیم. دانستن این نکات به شما کمک خواهد کرد تا با ویژگی‌ های دستکش‌های عایق برق آشنا شوید و انتخاب بهتری برای محیط‌ های کاری خود داشته باشید.

آشنایی با کلاس بندی دستکش عایق برق

دستکش ‌های عایق برق بر اساس میزان ولتاژی که می‌توانند در برابر آن مقاومت کنند، به کلاس‌ های مختلف تقسیم‌ بندی می‌شوند. هر کلاس از دستکش‌ های عایق برق ویژگی ‌ها و محدودیت‌ های خاص خود را دارد که به طور مشخص برای کاربردهای مختلف طراحی شدند. در ادامه به بررسی دقیق هر یک از کلاس‌ ها خواهیم پرداخت:
انواع کلاس بندی دستکش های عایق برق

• دستکش عایق برق کلاس 00

دستکش‌ های کلاس 00 برای استفاده در شرایطی با ولتاژهای پایین طراحی شدند و توانایی عایق ‌بندی تا ولتاژ حداکثر 500 ولت AC را دارند. این دستکش ‌ها عمدتاً برای کار در سیستم ‌های برقی خانگی یا تجهیزات کوچک و ولتاژ پایین مناسب هستند.
مواد استفاده شده در این دستکش ‌ها، لاستیک یا الیاف مصنوعی با کیفیت بالا هستند تا در برابر ولتاژهای پایین و شرایط محیطی مقاوم باشند.

• دستکش کلاس 0

دستکش‌ های کلاس 0 برای محافظت در برابر ولتاژهای کمی بالاتر از دستکش ‌های کلاس 00 طراحی شدند و می‌توانند تا ولتاژ حداکثر 1000 ولت AC را عایق کنند. این دستکش‌ ها معمولاً در صنایع با ولتاژ پایین تا متوسط و در شرایطی که نیاز به محفاظت نسبی بیشتری نسبت به کلاس 00 وجود دارد، استفاده می‌شوند.
مواد اولیه این مدل دستکش عایق برق می بایست دارای کیفیت و دوام بالا باشند تا از محافظت مطلوب در برابر ولتاژهای بالاتر اطمینان حاصل شود.

• دستکش کلاس 1

دستکش ‌های کلاس 1 برای استفاده در ولتاژهای بالاتر از دستکش ‌های کلاس 0 طراحی شدند و قادر به مقاومت در برابر ولتاژهای حداکثر 7500 ولت AC هستند. این دستکش‌ ها در صنایع بزرگتر و در موقعیت‌ هایی که با ولتاژهای متوسط تا بالاتر سروکار داریم، کاربرد دارد.
ساختار این دستکش ‌ها به گونه‌ای است که بتوانند در برابر شوک‌ های الکتریکی و شرایط سخت محیطی مقاومت کنند و معمولاً از مواد با کیفیت بالا و تکنولوژی‌ های پیشرفته در تولید آن‌ ها استفاده می‌شود.

• دستکش کلاس 2

این دستکش‌ ها برای محفاظت در برابر ولتاژهای بالاتر از کلاس‌ های قبلی طراحی شدند. دستکش‌ های کلاس 2 می‌توانند تا ولتاژ حداکثر 17,000 ولت AC را عایق کنند. این کلاس از دستکش‌ ها برای استفاده در محیط‌ های صنعتی با ولتاژهای بالا و شرایط کاری سخت مناسب است.
دستکش ‌های کلاس 2 معمولاً در تعمیر و نگهداری تجهیزات برقی با ولتاژ بالا، مانند ترانسفورماتورها و خطوط برق، استفاده می‌شوند و باید از مواد بسیار مقاوم و با کیفیت بالا ساخته شده باشند.

• دستکش عایق برق کلاس 3

دستکش ‌های کلاس 3 برای حفاظت در برابر ولتاژهای بسیار بالا طراحی شدند. این دستکش ‌ها می‌توانند تا ولتاژ حداکثر 26,500 ولت AC را عایق کنند و در محیط‌ های بسیار خطرناک و در شرایطی که با ولتاژهای بسیار بالا سر و کار داریم، استفاده می‌شوند.
مواد و روش ‌های تولید این دستکش ‌ها باید به قدری پیشرفته باشد که از حفاظت کامل در برابر ولتاژهای بسیار بالا اطمینان حاصل کند.

• دستکش ‌های کلاس 4

دستکش‌ های کلاس 4 بالاترین سطح محافظت را ارائه می‌دهند و قادر به مقاومت در برابر ولتاژهای حداکثر 36,000 ولت AC هستند. این دستکش‌ ها برای استفاده در شرایط بسیار خطرناک و در محیط‌ هایی که با ولتاژهای بسیار بالا و شرایط محیطی شدید سروکار داریم، طراحی شدند.
دستکش ‌های کلاس 4 معمولاً در تعمیر و نگهداری خطوط برق با ولتاژ بسیار بالا و در صنایع بزرگ و پیچیده کاربرد دارند و از مواد بسیار پیشرفته و روش ‌های تولید خاصی برخوردار هستند تا بتوانند به طور مؤثر در برابر ولتاژهای بسیار بالا مقاومت کنند. البته پیشنهاد می شود هنگام کار با جریان برق فشار قوی به منظور حفظ ایمنی خود در کنار دستکش های برق حتما از لباس کار مناسب و عایق برق نیز استفاده نمایید.

انواع دستکش عایق برق بر اساس مواد تشکیل دهنده

دستکش‌ های عایق برق از مواد مختلفی تولید می‌شوند که هر یک ویژگی ‌ها و مزایای خاص خود را دارند. انتخاب ماده اولیه مناسب برای دستکش‌ های عایق برق به عوامل مختلفی از جمله نوع کاربرد، ولتاژ مورد نظر و شرایط محیطی بستگی دارد. در ادامه، به بررسی انواع مواد مورد استفاده در ساخت دستکش‌ های عایق برق خواهیم پرداخت:

• لاستیک طبیعی (Rubber)

دستکش ‌های عایق برق از لاستیک طبیعی، یکی از رایج‌ ترین انواع دستکش ‌های عایق هستند. این دستکش‌ ها به دلیل انعطاف ‌پذیری بالا، مقاومت خوب در برابر ولتاژ و راحتی در استفاده، محبوب هستند.
لاستیک طبیعی توانایی عایق ‌بندی بسیار خوبی دارد و در برابر آسیب‌ های مکانیکی و شیمیایی نیز مقاوم است. با این حال، لاستیک طبیعی ممکن است در برابر شرایط محیطی خاص مانند اوزون یا نور UV مناسب نباشد.

• لاستیک مصنوعی (Synthetic Rubber)

لاستیک ‌های مصنوعی، مانند نیتریل و SBR (Styrene-Butadiene Rubber)، برای ساخت دستکش ‌های عایق برق نیز استفاده می‌شوند. این مواد به دلیل مقاومت بالای خود در برابر عوامل شیمیایی، حرارت و شرایط جوی مختلف، به ویژه در محیط‌ های صنعتی سخت، کاربرد زیادی دارند.
همچنین، این دستکش ‌ها معمولاً دارای طول عمر بیشتری نسبت به دستکش‌ های ساخته شده از لاستیک طبیعی هستند و عایق ‌بندی بهتری دارند.

• پلی اورتان (Polyurethane)

دستکش‌ های عایق برق که از پلی اورتان ساخته می‌شوند، دارای ویژگی ‌های خاصی هستند که آن ‌ها را برای برخی از کاربردها مناسب می‌سازد. پلی اورتان مقاومت بالایی در برابر ساییده شدن و پاره شدن دارد و در عین حال، سبک و راحت است.
این مواد در برابر ولتاژهای بالا به خوبی عمل می‌کنند و در شرایطی که نیاز به دقت و حساسیت بالا است، انتخاب مناسبی هستند. با این حال، پلی اورتان ممکن است برای شرایط دمایی بسیار بالا یا پایین مناسب نباشد.

• مواد ترکیبی (Composite Materials)

دستکش ‌های عایق برق ساخته شده از مواد ترکیبی، معمولاً از ترکیبی از لاستیک طبیعی، لاستیک مصنوع، و سایر مواد استفاده می‌کنند. این ترکیب‌ ها به منظور بهبود عملکرد عایق ‌بندی، دوام و راحتی طراحی شدند. مواد ترکیبی می‌توانند برای شرایط خاص و ولتاژهای بالا طراحی شوند و مزایای متعدد از جمله مقاومت در برابر عوامل محیطی و طول عمر بالا را فراهم کنند.

• سیلیکون (Silicone)

دستکش‌ های عایق برق سیلیکونی به دلیل ویژگی ‌های منحصر به فردشان، مانند مقاومت بسیار بالا در برابر دماهای بالا و پایین و مقاومت عالی در برابر مواد شیمیایی، در برخی کاربردهای خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند.
سیلیکون همچنین به دلیل ضد حساسیت بودن و عدم واکنش با پوست، برای استفاده ‌های طولانی مدت مناسب است. این دستکش ‌ها در برابر ولتاژهای بسیار بالا نیز عملکرد خوبی دارند و می‌توانند در شرایط محیطی سخت عملکرد خوبی نشان دهند.
انتخاب نوع ماده مناسب برای دستکش ‌های عایق برق به نیازهای شما، شرایط محیطی و ولتاژهای مورد نظر بستگی دارد. هر یک از این مواد ویژگی ‌های خاص خود را دارند که باید با دقت انتخاب شوند تا ایمنی و راحتی برای کاربران تضمین شود.

معرفی استانداردهای دستکش عایق برق

دستکش‌ های عایق برق باید مطابق با استانداردهای مشخصی طراحی و تولید شوند تا از عملکرد مؤثر و ایمنی آن ‌ها اطمینان حاصل شود. در ادامه، به بررسی مهم ‌ترین استانداردهای مرتبط با دستکش ‌های عایق برق خواهیم پرداخت:
استاندارد دستکش ایمنی کار با برق

• استاندارد IEC 60903

استاندارد بین‌ المللی IEC 60903، توسط کمیسیون الکتروتکنیک بین ‌المللی (IEC) طراحی شده است. این استاندارد الزامات فنی برای طراحی، تولید، و آزمایش دستکش ‌های عایق برق را مشخص می‌کند. استاندارد IEC 60903 شامل مواردی از جمله کلاس ‌های ولتاژ، مواد استفاده شده، روش ‌های تست و نیازهای حفاظت می‌شود. دستکش‌ هایی که مطابق با این استاندارد تولید می‌شوند، باید توانایی مقاومت در برابر ولتاژهای مشخص شده در کلاس‌ های مختلف را داشته باشند.

• استاندارد EN 60903

استاندارد EN 60903 مشابه استاندارد IEC 60903 است و برای استفاده در کشورهای اروپایی طراحی شده است. این استاندارد شامل الزامات و روش ‌های تست مشابه با استاندارد IEC 60903 است و ویژگی‌ های لازم برای دستکش ‌های عایق برق در برابر ولتاژهای مختلف را تعیین می‌کند. استاندارد EN 60903 همچنین به مواد، ساختار و عملکرد دستکش ‌ها پرداخته و به تولیدکنندگان و کاربران کمک می‌کند تا دستکش ‌های مناسب را برای شرایط کاری خود انتخاب کنند.

• استاندارد NFPA 70E

استاندارد NFPA 70E، که توسط انجمن ملی آتش ‌نشانی (NFPA) طراحی شده است، به اصول و الزامات ایمنی الکتریکی در محل کار می‌پردازد و شامل الزامات مربوط به استفاده از دستکش ‌های عایق برق نیز می‌شود. این استاندارد به شناسایی خطرات الکتریکی، ارزیابی ریسک ‌ها و تعیین روش ‌های حفاظتی از جمله استفاده از تجهیزات حفاظتی فردی (PPE) مانند دستکش ‌های عایق برق می‌پردازد.

اصول نگهداری از دستکش عایق برق

دستکش ‌های عایق برق باید به ‌طور دقیق نگهداری شوند تا عملکرد مؤثر و ایمنی خود را حفظ کنند. نگهداری صحیح از دستکش‌ های عایق برق نه‌ت نها عمر مفید آن ها را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند از بروز حوادث جدی و آسیب‌ های ناشی از برق‌گرفتگی جلوگیری کند.

• بازرسی منظم

قبل از هر بار استفاده از دستکش‌ های عایق برق، باید آن ها را از نظر آسیب ‌دیدگی یا نقص‌ های ظاهری بررسی کرد و به دنبال ترک‌ ها، پارگی ‌ها و لکه‌ های غیرعادی دستکش باشید. هرگونه آسیب می‌تواند عملکرد حفاظتی دستکش را تحت تأثیر قرار دهد.

• تمیز کردن و نگهداری

برای تمیز کردن دستکش ‌ها، باید از مواد شوینده ساده و آب ولرم استفاده کرد. از شستشوی دستکش ‌ها با مواد شیمیایی قوی، حلال‌ ها، یا آب داغ خودداری کنید، زیرا این عوامل می‌توانند مواد عایق دستکش را آسیب ‌پذیر کنند. بعد از شستشو، دستکش‌ ها باید به ‌طور کامل خشک شوند و بهتر است در معرض نور مستقیم خورشید نباشند.

• نگهداری در شرایط مناسب

دستکش ‌ها باید در محیطی خشک و خنک نگهداری شوند، دور از نور مستقیم خورشید و منابع حرارتی. حرارت و نور مستقیم می‌توانند موجب کاهش کارایی آن شوند. همچنین، دستکش ‌ها نباید در معرض مواد شیمیایی یا روغن ‌ها قرار گیرند.

• عدم استفاده در شرایط غیر استاندارد

از دستکش‌ های عایق برق نباید در شرایطی استفاده کرد که ممکن است به عملکرد آن ها آسیب برساند، مانند محیط ‌های بسیار مرطوب، مواد شیمیایی خورنده، یا در نزدیکی تجهیزات برقی خراب

• تاریخ انقضا و تعویض

دستکش‌ های عایق برق دارای تاریخ انقضا هستند که معمولاً توسط شرکت تولیدکننده مشخص می‌شود. حتی اگر دستکش ‌ها به نظر سالم باشند، باید بر اساس تاریخ انقضا یا توصیه‌ های شرکت تولیدکننده تعویض شوند.
با رعایت این اصول، می‌توان از حداکثر کارایی و ایمنی دستکش ‌های عایق برق بهره‌مند شد و خطرات ناشی از برق ‌گرفتگی را به حداقل رساند.

نحوه تست دستکش عایق برق

توصیه تیم بابایی سیفتی برای ارزیابی صحیح عملکرد دستکش ‌های عایق برق، استفاده از تست ‌های استاندارد و معتبر بسیار مهم است. این تست‌ ها برای ارزیابی کیفیت و ایمنی دستکش ‌ها طراحی شدند. در ادامه، به نحوه تست دستکش‌ عایق برق می‌پردازیم:
انواع تست دستکش عایق برق

• تست دی‌الکتریک (Dielectric Test)

دستکش ها به دستگاه تست دی ‌الکتریک متصل می‌شود و ولتاژ بالا به آن ها اعمال می‌شود. این ولتاژ معمولاً بیشتر از ولتاژ کار واقعی است. تست باید مطابق با استانداردهای مشخص و برای مدت ‌زمان معین انجام شود. دستکش باید قادر به تحمل ولتاژ بدون شکست یا نشت الکتریکی باشد. شکست در این تست نشان ‌دهنده نقص در عایق دستکش است.

• تست باد هوا (Inflation Test)

بررسی یکپارچگی و عدم وجود آسیب‌ های داخلی
دستکش با استفاده از پمپ باد یا دستگاه مشابه به آرامی باد می‌شود تا فشار داخلی افزایش یابد. باید به دقت بررسی شود که آیا دستکش دچار ترک، باد کردن غیرطبیعی یا نشت هوا می‌شود یا خیر. عدم وجود ترک یا نشت هوا نشان ‌دهنده یکپارچگی و سالم بودن عایق است.

استاندارد دستکش عایق برق چگونه است؟

دستکش ‌های عایق برق ابزارهای حیاتی در صنعت برق و سایر صنایع مرتبط هستند که برای محافظت از کارکنان در برابر خطرات شوک الکتریکی طراحی شده‌اند. به‌ منظور اطمینان از ایمنی و کارایی این دستکش ‌ها، استانداردهای بین‌ المللی و ملی مشخصی برای تولید، تست و استفاده از آنها وجود دارد. این استانداردها تضمین می‌کنند که دستکش ‌های عایق برق توانایی لازم برای محافظت در برابر ولتاژهای بالا را دارند.

• استاندارهای بین المللی

استانداردهای بین‌ المللی برای دستکش ‌های عایق برق مجموعه‌ای از قوانین و مشخصات فنی هستند که به منظور تضمین کیفیت، ایمنی، و عملکرد مناسب این تجهیزات طراحی شدند. این استانداردها شامل دستورالعمل ‌هایی برای مواد، طراحی و تولید دستکش‌ های عایق برق می‌باشند و معمولاً به دو بخش اصلی تقسیم می‌شوند:
مشخصات فنی و طراحی: شامل ویژگی ‌های مواد مورد استفاده، طراحی دستکش ‌ها و الزامات تولید است. این بخش‌ ویژگی ‌های فیزیکی و شیمیایی دستکش ‌ها را تعیین می‌کند.
روش ‌های تست و ارزیابی: شامل روش ‌هایی برای تست کارایی و ایمنی دستکش ‌ها است. این تست ‌ها معمولاً شامل آزمایش‌ های مختلفی مانند تست ولتاژ، تست فشار و تست‌ های دیگر برای ارزیابی عملکرد عایق و ایمنی دستکش‌ ها هستند.

• الزامات طراحی و مواد

دستکش ‌های عایق برق باید از مواد عایق با کیفیت بالا، مانند لاستیک طبیعی یا سیلیکون، تولید شوند که قادر به مقاومت در برابر ولتاژهای بالا و شرایط محیطی سخت باشند.
همچنین طراحی دستکش‌ ها باید به‌گونه‌ای باشد که علاوه بر محافظت در برابر شوک الکتریکی، راحتی و انعطاف‌ پذیری نیز باشد. دستکش ‌ها باید به‌طور کامل دست را پوشش دهند و دارای لبه‌ های مناسب برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و مواد شیمیایی باشند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *